Kiedy historia spotyka się ze współczesnością – Fundacja Muzeum Warszawy zmienia instytucję kultury

Muzeum Warszawy, Rynek Starego Miasta 42, 30.11.2024–29.06.2025

Sztuka wspierania* to inicjatywa Fundacji Muzeum Warszawy, dzięki której prywatni darczyńcy wspierają rozwój kolekcji sztuki współczesnej w Muzeum. W ciągu niespełna dwóch lat udało się sfinansować zakup 35 nowych prac. To nie tylko 700-procentowy wzrost liczby dzieł powstałych po 2010 r. w zbiorach muzeum, ale także dowód na to, że dzięki zaangażowaniu sektora prywatnego można znacząco wzbogacić dziedzictwo kulturowe miasta.

– Dzięki działalności Fundacji Muzeum Warszawy udało się w znaczący sposób zwiększyć obecność współczesnych prac w kolekcji. Bez tego przyszłe pokolenia odczułyby bolesny brak dzieł artystów tworzących dziś – mówi Karolina Ziębińska, dyrektorka Muzeum Warszawy. 

Współczesna sztuka w dialogu z historią miasta

Dzieła sztuki najnowszej pozyskane w ciągu ostatnich dwóch lat przez Muzeum mają bezpośrednie odniesienie do Warszawy. Prace te tworzą fascynującą opowieść o współczesnej stolicy, łącząc tradycję z nowoczesnością i zachęcając do refleksji nad historią miasta.

– Każda praca ma jakiś związek z miastem – naszą misją jest opowiadanie o historii Warszawy – zaznacza Ziębińska. Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tego pokazu jest połączenie współczesnej sztuki z historycznymi obiektami muzeum.  – Niektóre z nowych dzieł, np. fotomontaże Mirelli von Chrupek czy obrazy Marioli Przyjemskiej, w sposób symboliczny nawiązują do przemian miasta – zestawione z historycznymi obiektami, są doskonałym punktem wyjścia do rozmowy o zmianach w Warszawie – dodaje Ziębińska.

Najnowsze dzieła, pozyskane dzięki wsparciu Fundacji, można będzie bowiem oglądać wyeksponowane w niecodzienny sposób – w otoczeniu historycznych zbiorów muzeum, na wystawie stałej. Zgodnie z założeniami prace współczesnych artystów mają wchodzić w dialog z dziełami z przeszłości. 

 Darczyńcy budują kolekcję współczesną Muzeum Warszawy

Zaangażowanie prywatnych darczyńców umożliwiło pozyskiwanie zarówno dzieł młodych twórców, jak i uznanych artystów, takich jak Zofia Kulik, Joanna Rajkowska czy Chris Niedenthal. Fundacja Muzeum Warszawy powstała z inicjatywy Anny Filipowicz, której zaangażowanie i pasja do wspierania instytucji kultury przekładają się na konkretne rezultaty. Obecnie Fundacja ma za sobą dwa lata działalności i wciąż rosnącą grupę darczyńców.

Prowadzona przez prezeskę Agnieszkę Jarosz, Fundacja aktywnie szuka wsparcia wśród prywatnych osób i firm. Jak wyjaśnia Agnieszka Jarosz: – Fundacja organizuje specjalne aukcje, na których zbierane są środki na zakup dzieł.

Celem Fundacji jest nie tylko zapewnienie wsparcia finansowego dla Muzeum, ale również umożliwienie zdobywania dzieł, które uzupełniają lukę w kolekcji sztuki współczesnej. To misja, która przyświeca Fundacji Muzeum Warszawy od jej powstania w 2022 roku. Ciekawy jest jednak również model działania fundacji, która angażuje sektor prywatny w działalność publicznej instytucji kultury.

Model ten okazuje się ogromnie skuteczny. W ciągu zaledwie dwóch lat Fundacja pozyskała 35 prac 17 artystek i artystów. To stosunkowo rzadko spotykany w polskim muzealnictwie przykład zaangażowania sektora prywatnego w rozwój publicznych kolekcji.  – Mobilizacja osób prywatnych działających w Fundacji jest nieprawdopodobna – z ich pomocą pozyskaliśmy 700 proc. więcej prac sztuki współczesnej niż Muzeum miało jeszcze dwa lata temu – wyjaśnia Anna Filipowicz, jedna z fundatorek FMW. Wsparcie Fundacji otworzyło Muzeum na nowe możliwości zakupu dzieł, które wzbogacają ogromne historyczne zbiory o starannie dobrane do kolekcji dzieła sztuki najnowszej.

Jak podkreśla Karolina Ziębińska, model wsparcia sektora prywatnego w instytucjach publicznych jest w Polsce jeszcze w fazie rozwoju, ale Fundacja Muzeum Warszawy stara się zmieniać ten stan rzeczy pomimo niezachęcającego systemu ulg podatkowych. – W Polsce wsparcie sektora prywatnego w finansowaniu instytucji kultury to wciąż niewielka część budżetu. Zwykle to zaledwie 1-2 proc. Z kolei w krajach zachodnich, takich jak Francja czy kraje anglosaskie ta proporcja jest znacznie większa, a system podatkowy sprzyja takim darowiznom. Pracując przez siedem lat we Francji, widziałam, jak ogromne możliwości rozwoju daje zaangażowanie sektora prywatnego w kulturę, dlatego na co dzień staram się wprowadzać to, co w Polsce wciąż jest nowością.

Fundacja – wsparcie nie tylko dla zakupów

Jednak Fundacja nie tylko wspiera zakupy do kolekcji, ale także działalność edukacyjną, angażującą lokalną społeczność i przyciągającą nowych odbiorców. – Kupowanie prac artystów młodego pokolenia to nie tylko wzbogacenie kolekcji, ale także forma wspierania ich twórczości – podkreśla dyrektorka Muzeum. Fundacja Muzeum Warszawy angażuje się również w organizowanie programów edukacyjnych i wydawniczych, jak chociażby katalog poświęcony warszawskiej projektantce art deco, Julii Keilowej. Działania Fundacji obejmują także inicjatywy dydaktyczne, które szczególny nacisk kładą na edukację obywatelską, jak programy skierowane do dzieci, młodzieży, dorosłych, a także seniorów. Fundacja angażuje się również w pomoc dzieciom i dorosłym z Ukrainy, organizując dla nich specjalne programy edukacyjne.

* Od 30 listopada 2024 do 29 czerwca 2025 w Muzeum Warszawy będzie można przemierzać wystawę stałą specjalną ścieżką współczesną, która powstaje dzięki programowi Sztuka wspierania.